Historia
parafii
Przemyski biskup Franciszek Barda
dekretem z 25 listopada 1948 r. erygował przy kościele Chrystusa
Króla w Rzeszowie samodzielną parafię. Została ona wydzielona z
parafii Farnej w Rzeszowie równocześnie z parafią Matki Bożej
Saletyńskiej. Pierwszym proboszczem parafii od 1 stycznia 1949 r.
został ks. dr Józef Jałowy - najpierw budowniczy kościoła a później
jego rektor.
Myśl powstania kościoła pw. Chrystusa
Króla w Rzeszowie ma swoje początki w Męskim Seminarium
Nauczycielskim. W 1924 r. w tymże Seminarium katechetą został ks.
Józef Jałowy. Budynki szkoły i internatu mieściły się przy ulicy
Krakowskiej. Młodzież uczęszczała na obowiązkowe nabożeństwa do
kościoła parafialnego do Fary. Ze względu na dość znaczną odległość
było to uciążliwe. Dlatego wierzący i praktykujący nauczyciele,
którzy ściśle współpracowali z ks. katechetą w religijnym wychowaniu
młodzieży, podjęli w 1925 r. decyzję o budowie szkolnej kaplicy na
placu obok internatu. W 1926 r. ks. Józef Jałowy pojechał z
pielgrzymką do Rzymu, aby prosić o błogosławieństwo dla tego
zamierzenia Ojca Św. Piusa XI. Otrzymał je podczas prywatnej
audiencji biskup przemyski Anatol Nowak. Papież błogosławiąc temu
przedsięwzięciu zastrzegał, aby wybudować nie kaplicę lecz kościół,
który mógłby służyć nie tylko Seminarium Nauczycielskiemu, lecz i
Drugiemu Gimnazjum oraz wiernym z okolicznych ulic. Plac pod budowę
kościoła przekazał z gruntów parafii Farnej ks. infułat Michał
Tokarski.
Budowa samodzielnego kościoła wymagała
zgromadzenia odpowiednich środków finansowych. Zawiązał się komitet
budowy w skład którego weszli: ks. infułat M. Tokarski, dyrektor
Seminarium Marcin Wołowiec, prezydent miasta dr Roman Krogulski,
prezes Ligi Katolickiej J. Czarnek oraz ks. dr Józef Jałowy -
jednocześnie skarbnik i sekretarz komitetu ks. Jałowy stał się
głównym organizatorem i fundatorem budowy kościoła. Aby zgromadzić
potrzebną sumę pieniędzy zdecydował się w 1927 r., mimo niezbyt
dobrego zdrowia, na wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Dzięki
wyczerpującej pracy duszpasterskiej wśród Polonii zgromadził w
przeciągu roku ok. 3 500 dolarów. Po powrocie do kraju nadal
pozyskiwał pieniądze głosząc rekolekcje i misje w wielu parafiach
diecezji przemyskiej. Do budowy przyczyniło się także wiele osób i
instytucji. Oficjalnie plan budowy kościoła został zatwierdzony 2
października 1930 r., ale rozpoczęto ją dopiero 16 maja 1931 r. gdy
ks. Jałowy dysponował sumą ówczesnych 50 000 zł.
Projekt obiektu sakralnego wykonał
architekt lwowski Witold Rawski. Nad przebiegiem budowy czuwali
Józef Czadek - nadzór techniczny, Wojciech Gierula - majster
murarski, Józef Ungehauer - majster ciesielski. W 1931 r.
kierownictwo robót przejął Karol Holzer. Kościół został wybudowany w
ciągu czterech lat dzięki ofiarności dobroczyńców i zaangażowaniu w
prace młodzieży, dorosłych, a przede wszystkim ks. Jałowego.
Wybudowana świątynia wyróżniała się
spośród innych budynków sakralnych stylem architektonicznym.
Usytuowanie kościoła na planie krzyża z dużą kopułą było stylizacją
na włoski klasycyzm. Miała 34 m długości i 22 m szerokości łącznie z
kaplicami. Nowością były salki pod kościołem, które miały służyć
podczas spotkań bractw i stowarzyszeń. Od 1935 r. trwało urządzanie
wnętrza kościoła. W 1936 r. rektorem kościoła został ks. dr Józef
Jałowy, zaś 10 października 1937 r. ks. infułat M. Tokarski dokonał
poświęcenia tego obiektu sakralnego. Ks. rektor odprawiał przede
wszystkim nabożeństwa dla młodzieży, ciągle doposażał świątynię i
upiększał otoczenie. W czasie okupacji niemieckiej kościół był
kilkakrotnie zajmowany na magazyn żywnościowy, a w końcu zamknięty.
W tym czasie ks. Jałowy odprawiał Msze św. przy zamkniętych drzwiach
dla małej grupy wiernych. Po wyzwoleniu ks. rektor rozpoczął remont
zniszczonego obiektu oraz organizowanie duszpasterstwa. Pomagali mu
ks. Antoni Twaróg i ks. Józef Lech.
W latach powojennych liczba mieszkańców
gwałtownie wzrosła i kościół Farny ich nie mieścił. Dlatego też
powstawały nowe parafie. Jedną z pierwszych parafii od 1 stycznia
1949 r. jest parafia Chrystusa Króla, której proboszczuje ks. dr J.
Jałowy, ale nie ma do pomocy żadnego wikariusza, o którego usilnie
zabiegał. Kuria biskupia oddelegowała do pracy ks. wikariusza Józefa
Sondeja, ale po 4 miesiącach w wyniku likwidacji nauki religii w
Drugim Gimnazjum ks. Sondej stracił pracę katechety i został
przeniesiony do Jarosławia. Ks. dr Józef Jałowy prowadził parafię
sam aż do śmierci, a zmarł 8 lutego 1954 r. W swym Testamencie
przekazał wszystko co posiadał na rzecz kościoła i parafii Chrystusa
Króla w Rzeszowie.
Po jego śmierci parafią administrował
ks. Antoni Twaróg do 20 października 1955 r. Były to czasy walki
władz państwowych z kościołem. Dlatego też przez 20 miesięcy
odrzucane były kandydatury księży na proboszcza tej parafii. Władze
regionalne odrzuciły też kandydaturę ks. Józefa Sondeja, ale dziwnym
zbiegiem okoliczności zatwierdziły ją władze centralne.
Ks. Józef Sondej objął parafię 20
października 1955 r. Liczyła ona wtedy ok. 3000 wiernych. Budynek
kościoła był zniszczony, podobnie jak i plebania. Młody, energiczny
ks. proboszcz postawił sobie trzy zadania: powiększenie parafii,
pozyskanie do pracy duszpasterskiej księży wikariuszy i rozbudowę
plebani. Zadania te konsekwentnie realizował. W latach 1958-59
wybudowano nową plebanię, a starą przeznaczono na organistówkę. Po
trzyletnim procesie sądowym, zakończonym w najwyższej instancji w
Warszawie 1967 r. odzyskano kościół dolny i zaczęto go osuszać,
odgrzybiać i adaptować do celów duszpasterskich i katechetycznych. W
tym też czasie (1966-67) wykonano polichromię wewnątrz kościoła.
Były to sceny biblijne poświęcone Chrystusowi Królowi, które
wykonali krakowscy plastycy: Witold Popławski oraz Irena i Zbigniew
Żuławińscy. Według ich projektu wykonano również w 1968 r. ołtarze
boczne. W latach 1968-69 wykonano zewnętrzną elewację kościoła. W
tym też czasie sprowadzony został obraz Matki Bożej Nieustającej
Pomocy, który namalował artysta Kazimierz Waluk z Torunia, od tej
pory rozpoczęły się środowe nowenny. Fundatorką obrazu była bardzo
biedna kobieta spoza parafii.
W dniu 11 czerwca 1978 r. wmurowano
dwie granitowe tablice upamiętniające poległych w czasie II wojny
światowej uczniów byłego Seminarium Nauczycielskiego oraz parafian
zamordowanych w obozach koncentracyjnych i w Rzeszowie.
Organizatorem pierwszej był emerytowany nauczyciel z Dębicy W.
Wasilewski, były wychowanek Seminarium Nauczycielskiego. Obie
tablice poświęcił ks. biskup Ignacy Tokarczuk.
W latach 1978-80 przeprowadzono prace
związane z osuszaniem dolnego kościoła oraz dokonano izolacji
sklepienia pod kopułą, a w 1981 r. wybudowano nowy dom
katechetyczny.
W 1970 r. parafia liczyła ponad 12 000
wiernych, ks. proboszcz zaczął myśleć o jej podziale. Mimo utrudnień
ze strony władz świeckich dzięki ogromnemu trudowi i poświęceniu
duszpasterzy, w latach 80-tych na obszarze parafii Chrystusa Króla
powstają nowe parafie: Staroniwa, Matki Bożej Różańcowej, św. Judy
Tadeusza, Podwyższenia Krzyża, św. Rodziny. Proboszczami w tych nowo
powstałych parafiach najczęściej zostawali wikariusze z Chrystusa
Króla, którzy wznosili tam kościoły. W styczniu 1985 r., kiedy
ostatecznie zostały ustalone granice parafii Chrystusa Króla,
podjęto decyzję o rozbudowie kościoła. Zgromadzono materiały i w
latach 1987-90 dobudowano nawy boczne i tylną część kościoła z
chórem.
Rozbudowa zaprojektowana przez
architekta Romana Orlewskiego nie umniejszyła walorów
architektonicznych świątyni, a pozwoliła na pomieszczenie o wiele
większej liczby wiernych. Wykonano także szereg prac wewnątrz
kościoła. Przerobiono prezbiterium, balaski przestawiono przed
boczne ołtarze, a ołtarz główny przesunięto do przodu. Wykonano
także stały marmurowy ołtarz i stałe lektorium, wstawiono dwa
witraże zrekonstruowane po rozbudowie kościoła.
31 grudnia 1989 r. biskup Edward
Białogłowski poświęcił 3 dzwony. Największy waży 580 kg i został
ufundowany przez parafiankę Teresę Gorzelską, średni o wadze 290 kg
ufundowali Holendrzy z Tilburga, zaś najmniejszy o wadze 190 kg
ufundowali parafianie. Po zakończeniu rozbudowy kościoła w latach
1993-94 adaptowano dom katechetyczny na plebanię.
Ks. infułat Józef Sondej w związku z
osiągnięciem 80 lat życia 28 sierpnia 1994 r., na własną prośbę
przeszedł na emeryturę. Trzecim proboszczem parafii od sierpnia 1994
r. został ks. prałat Stanisław Zych, który przybył z probostwa w
Nockowej. Wkrótce rozpoczął on prace małej architektury na plebani w
dawnej organistówce, w kościele głównym i dolnym oraz prace
porządkowe na placu wokół kościoła.
W 1999 r. odnowiono całe wnętrze
kościoła w związku z przygotowaniami do uroczystości jego
konsekracji na 50-lecie parafii. 14 listopada 1999 r. odbyła się
uroczysta konsekracja kościoła, której dokonał biskup Kazimierz
Górny, natomiast 21 listopada tegoż roku w uroczystość Chrystusa
Króla, biskup Edward Białogłowski odprawił Mszę św. Jubileuszową na
50-lecie parafii. W roku jubileuszu 50-lecia parafia liczyła 9000
mieszkańców.
W roku 2000-lecia chrześcijaństwa w
kościele Chrystusa Króla została położona posadzka marmurowa w nawie
głównej i w nawach bocznych, na filarach umieszczono 8 postaci
aniołów, którzy w rękach trzymają pochodnie oświetlające nawę,
zmienione zostało ogrzewanie kościoła na system nadmuchowy z
klimatyzacją, oraz zostały umieszczone 2 tablice upamiętniające
jubileusze 50-lecia parafii i 2000-lecia chrześcijaństwa.
W 2007 r. oddano do użytku nowe organy
38 głosowe z pracowni Karla Kempera z Lubeki. Uroczyste poświeceni
organów odbyło się 20 maja tego roku. W 2008 r. zmieniono
nagłośnienie kościoła na urządzenia firmy Rduch oraz zamontowano dwa
elektroniczne ekrany do wyświetlania tekstów pieśni.
Autor: Daniela Dec
|